Dat de (toen nog) zittende president van de machtigste democratie is verbannen van en door Twitter, maakt dat we nog heel wat denkwerk te doen hebben. Het maakt niet uit of je voor of tegen Trump bent. Trump is slechts een symptoom. Het gaat om de macht van de techreuzen versus de democratische macht van het volk. Het gaat bovendien om de nationale macht van een land versus de internationale macht van die bedrijven. Het gaat om wetgeving versus de voorwaarden van een platform en het gaat om de vrijheid van meningsuiting versus de verantwoordelijkheid van techreuzen.
Kruispunt van tijdsgewrichten
In het kruispunt van tijdsgewrichten, waarin we nu zitten, botsen de oude wetten en methoden met de nieuwe waarden en mogelijkheden. Hoe lang is het nog houdbaar dat nationale wetten boven de internationale wetten gaan? In Europa gaat de Europese wet- en regelgeving al boven de nationale wetgeving. De Europese herverdeling van geld via de Europese begroting kon ervoor zorgen dat Polen en Hongarije moesten inbinden en hun nationale wensen om een minder democratische bestuursvorm, in elk geval voor het oog van de wereld, hebben afgezworen. Geld was hier de drijvende factor. Niet de democratische overtuiging. Hoelang duurt het nog voordat geld ook de politiek voorbijgaat en de platforms financieel meer te bieden hebben dan de Europese begroting?
Wat is dan de toekomst van Europa als politieke eenheid? Wat is dan de toekomst van het ideaal dat aan Europa ten grondslag ligt, nooit meer oorlog? Loopt dat gevaar als de eenheid verloren gaat door de macht van het geld? Is dat de bijl aan de wortel van de politieke democratie? En als dat dan zo is, betekent dat een nieuwe maatschappelijke orde? Een orde die dan ook officieel gebaseerd is op de economie in plaats van democratisch bestel.
Wie bepaalt wat?
Wie bepaalt dat eigenlijk? Als je de democratische gedachte volgt, is dat het volk. Kan een democratie ervoor kiezen om diezelfde democratie op te heffen? In zekere zin is dat onlangs gebeurd toen de Tweede kamer ermee heeft ingestemd dat er een Corona noodwet, zonder verdere ruggespraak, kan worden ingeroepen door een zittend kabinet. Nu gaat het over corona, morgen misschien over iets heel anders. De wet is er en de democratie heeft daarmee zichzelf deels (potentieel) opgeheven.
Nederland eerst?
We vertrouwen nog steeds op onze bestuurders en niemand verwacht dat er morgen misbruik wordt gemaakt van zo’n wet. Wat gebeurt er echter als bijvoorbeeld de PVV, die nu stevig op een dikke tweede plaats in de ranglijsten staat, de eerste plaats overneemt? Wordt het dan ‘Nederland Eerst’ en waarschijnlijk “Nederland in z’n eentje”, zoals dat soort partijen voorstaat? We hebben gezien wat dat een land brengt.
Vertrouwen we dan nog steeds op de goede bedoelingen van onze bestuurders? De toeslagenaffaire heeft aangetoond dat het bestuur volledig uit de bocht kan vliegen, zelfs zonder die partijen en zonder zo’n mandaat.
Overgeleverd aan algoritmes
Is het dan misschien helemaal niet zo’n gek idee om de leidende factor eerder te zoeken bij de internationale tech-bedrijven, waar het volk immers de ultieme stem heeft? Het volk bepaalt tenslotte wat er gepubliceerd wordt. Of lijkt dat maar zo? Zijn we toch overgeleverd aan de algoritmes van programmeurs en nerds die, misschien wel per ongeluk, een wereldmacht hebben gebouwd? En bovendien, er valt niets meer te kiezen! Misschien onwenselijk, maar niet illegaal.
Kortom, de vraag is bij welke vorm van bestuur en bij welke bestuurders is het volk, een land, het meest gebaat?
Wat prevaleert? Nationaal bestuur of internationale bedrijven? Het lijkt me dat besturen van een land een vak is. Net zoals het runnen van een internationaal bedrijf. De consequenties van verkeerd bestuur zijn echter behoorlijk verschillend. Fout bestuur van een onderneming leidt ultiem tot faillissement. Fout bestuur van een land treft nagenoeg altijd de burgers, het volk, meestal niet de bestuurders.
Ieder zijn vak
Het mag dus geen keuze zijn. Politiek besturen is nu eenmaal een ander vak dan een bedrijf besturen. Wat wel moet, is dat beiden van elkaar leren. Politici moeten meer over de grenzen denken en moeten veel meer internationaal (in ons geval Europees) samenwerken, al was het maar omdat het volk dat steeds meer doet. Bedrijven moeten zich steeds meer bewust worden van hun macht en daarvoor verantwoordelijkheid nemen. Als ze dat niet doen, zijn er twee mogelijkheden: ze nemen het bestuur over uit naam en op grond van de meningen van het volk, dat meestal (helaas) niet veel verder denkt dan de eigen positie, of de politiek verandert van een democratie in een controlestaat en dwarsboomt de bedrijven met allerlei wetgeving om ze in te tomen. Dat laatste is zeer recent al enigszins zichtbaar in Australië.
Beide partijen strijden voor hun positie, terwijl verstandig samenwerken waarschijnlijk het meest oplevert. Voor de politiek, voor de bedrijven maar vooral voor het volk. Zoals zo vaak: vechten levert verliezers op, samenwerken winnaars.
Laten we blijven nadenken en praten en dan pas handelen. Blijf gezond!
Reactie plaatsen
Reacties