In zijn column van afgelopen zaterdag in Het Parool schrijft Marcel Levi teleurgesteld over de privatisering van diverse oorspronkelijk goed georganiseerde overheidsdiensten als de Nederlandse Spoorwegen, de post, energie, vuilnisophaal- en verwerking en de zorg en welzijn.
Natuurlijk moet je vroegere besluiten bezien in het licht van de situatie van toen. Privatisering leek een goed idee. Door de marktwerking, lees concurrentie, zou de kwaliteit verbeteren en en de prijs naar beneden gaan. Helaas ging meestal de prijs omhoog en de kwaliteit naar beneden.
Neem de zorg en welzijn. Sinds 2016 is het van collectief door de overheid georganiseerd, bij de gemeenten over de schutting gegooid. Die moesten het maar regelen, lees inkopen bij private organisaties die als paddestoelen uit de grond schoten en bij overheidsorganisatie die verplicht overgingen naar een (semi) private organisatie. De wetten veranderden ingrijpend en iedereen in Nederland moest wennen aan de nieuwe situatie. Zorgcowboys zogen de budgetten leeg, zonder altijd de juiste zorg te bieden. Gemeenten wisten niet hoe ze dat moesten aanpakken, kochten in op basis van de laagste prijs en bijvoorbeeld de ouderenzorg, die toch al uitgekleed was, werd nog dunner. Privatisering en decentralisatie, toverwoorden op papier, maar vloeken in de praktijk.
De overheid liet het behoorlijk afweten voor veel groepen in de samenleving. Niet alleen voor de ouderen, de jeugd, maar ook voor ouders die afhankelijk waren gemaakt van toeslagen, voor vluchtelingen die afhankelijk waren/zijn gemaakt van een slecht georganiseerde IND, voor Groningers, voor Nederlanders met een buitenlandse achternaam en zo zijn er nog wel wat groepen te noemen.
Jarenlang hebben we weggekeken, is er niet naar schrijnende geluiden geluisterd en kon het blijven bestaan. En dan ineens laat het kabinet zich, net voor de verkiezingen, vallen over de toeslagenaffaire. En langzaam wordt Nederland wakker. We lijken niet alles meer te pikken. De politiek belooft beterschap, een nieuwe bestuurscultuur en fouten zullen worden gecorrigeerd.
Alleen….., er gebeurt niets of bijna niets. Alhoewel….., er gebeurt wel degelijk wat. De rechts populistische partijen spinnen garen bij deze lamlendige houding, want het volk gelooft niet langer in de goede bedoelingen van onze leiders en het volk loopt achter hardroepende populisten aan.
En dan ineens valt Rusland Oekraïne binnen. Natuurlijk internationale verontwaardiging, hulp aan Oekraïne en ruimhartige opvang van vluchtelingen uit die regio. Behalve support van die populisten. Die weigeren Rusland te veroordelen en willen de sancties terugdraaien. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt.
Maar niet alleen in ons land. Nog maar twee weken geleden kozen de Zweden voor een ruk naar rechts en over een paar dagen zullen de Italianen kiezen voor de meest rechtse regering sinds WOII onder leiding van de radicaal-rechtse Giorgia Meloni, die ‘de Trump van ItaIië’ wordt genoemd en van jongs af aan al betrokken is bij neo-fascistische organisaties. In Hongarije is Orban herkozen en in China wordt over een paar maanden de grote leider Xi-Jinping voor de derde maal gekozen, een unicum in China, waar macht, netwerk en angst regeren.
Daar waar wij het in ons land over onszelf hebben afgeroepen door een falende overheid, net als in Italië, zorgen angst en repressie in Rusland, China, Noord Korea, Turkije, Hongarije, Wit-Rusland en nog vele anderen voor het in standhouden van hun totalitaire regiems. Maar in al die landen is ook ooit een ommezwaai geweest van ‘good to bad’. Soms door een falende overheid, soms door een epidemie, soms door een oorlog. Het resultaat is echter altijd hetzelfde. De democratie verdwijnt en daarvoor in plaats komt een autocratie, wat zich dan al snel vormt tot een dictatuur.
Zitten wij ook op die weg? We schuiven al aardig op naar rechts. Onschendbare politici in de Tweede Kamer roepen al dat ze elkaar gaan vervolgen met tribunalen. En ben je alvast aan het oefenen als je ‘functie elders’ suggereert? Ben je al los van het volk als je van alles kunt beloven (bijvoorbeeld een nieuwe bestuurscultuur) en er vervolgens niets mee doet?
Het vertrouwen in de politiek zit op het vriespunt en steeds vaker hoor je om je heen dat we ons democratisch bestel moeten hereiken. Dan slaat de schrik me om het hart. Hoewel ik al lange tijd roep dat de democratie een opfrisbeurt nodig heeft, vertrouw ik dat niet toe aan die populaire populistische roeptoeters. Die willen namelijk helemaal niet hereiken, die willen compleet hervormen. Naar Sovjet model met alles-voorschrijvende Renaissance scholen met uniformpjes en herschreven geschiedenis.
Nederland, keert het tij! Nu kan het nog. Politici, keer terug naar oprechtheid en passie. Nederlanders, trap niet in de holle praatjes van de populisten! Er bestaan geen quick fixes! Democratie is jarenlang gerijpt en zit niet alleen in ons bestuurlijk bestel, het zit ook heel diep in onze cultuur. En ook al heeft ook democratie zo zijn beperkingen het is, by far, het minst slechte systeem dat er is.
Blijf gezond, luister niet naar onzinpraatjes van populisten en blijf geloven in democratie, voordat het te laat is.
Reactie plaatsen
Reacties