Cecil John Rhodes, Edward Colston, Robert Baden-Powell, Piet Hein en nog vele anderen dreigen onderuit gehaald te worden. Van hun voetstuk afgehaald. Letterlijk, want de racisme demonstraties zijn gewelddadig geworden en alle blanken met een zwarte historie moet het ontgelden. En eerlijk gezegd snap ik dat wel. Niet het geweld en de plunderingen, maar wel de boosheid en frustratie.
Het is als blanke nauwelijks voor te stellen dat je op grond van je achternaam geprofileerd wordt en direct ook wordt gediscrimineerd. Jansen komt toch gemakkelijker door de selectie dan El Hamushai. De vraag is echter of het racisme is, discriminatie of een vooroordeel. Dat hangt sterk af van de regio waar je bent. In het zuiden van Amerika is racisme een soort van overtuiging van een groot gedeelte van de blanke bevolking. Gekleurde mensen vallen, wat hun betreft, in een andere categorie mensen. Slavernij mag dan uit het wetboek zijn geschrapt, het zit nog steeds in veel hoofden als een trieste culturele erfenis. Racisme in pure vorm. Gekleurde mensen in de regio hebben veel te verduren en te vrezen. Vaak te arm om zelfs maar te kunnen verhuizen.
Maar geldt dat ook voor Imani of Malika in bijvoorbeeld Amsterdam? Heerst daar ook een diepgewortelde haat tegen kleurlingen? Is het een overtuiging van de Amsterdammers dat gekleurde mensen minder zijn? Of worden ze uit angst voor het onbekende gediscrimineerd. Dus niet uit overtuiging. Ik durf de gedachte aan, dat menig HRM’er in de randstad gekleurde vrienden heeft en toch in de eenzaamheid van zijn of haar kantoor, Jansen meer kans geeft dan El Hamushai. Niet op grond van racisme, niet op grond van discriminatie maar vooral op grond van onbewuste vooroordelen.
Ik kan mij nog herinneren dat in mijn jeugd, gekleurde mensen beduidend meer moeite hadden om een discotheek binnen te komen dan blanke mensen. Wij waren dan een soort van anti discriminatie chaperonne voor onze gekleurde vrienden. Dat was pure discriminatie. Op grond van sterke vooroordelen en om als ‘uitsmijter’ (wat een naam, eigenlijk) geen gedoe te hebben die je zelf hebt veroorzaakt door je selectieve deurbeleid.
Wat is het ergste? Of mag je die vraag niet stellen? Is alles even erg? Voor Achmed in Amsterdam is het in zijn leven misschien wel net zo erg als voor Pablo in Tucson, Arizona. Bottom line, het is in alle gevallen fout. En als je daar nu eindelijk tegen mag en kan protesteren, dan lijkt me dat eigenlijk een soort plicht. Niet het plunderen, niet het zinloze geweld maar wel de overtuigde protesten om de wereld te laten merken dat het eindelijk eens afgelopen moet zijn.
Maar hoe zat het nou met Cecil John Rhodes, Edward Colston, Robert Baden-Powell, Piet Hein en al die anderen uit de geschiedenis? Mag je het toenmalige tijdsbeeld als excuus gebruiken? Moet je hun daden met terugwerkende kracht opnieuw beoordelen op basis van de waarden die we heden ten dage aanleggen?
Edward Colston was een 17e eeuws slavenhandelaar uit Bristol, UK, die een fortuin heeft verdiend aan de slavenhandel. Cecil John Rhodes was een ziekelijk Engels jongetje dat vanwege zijn slechte gezondheid naar Zuid-Afrika verhuisde, waar hij zijn fortuin verdiende aan m.n. diamanten die door zwarte arbeiders onder slechte omstandigheden werden gedolven. Beide mannen hadden de, waarschijnlijk oprechte, overtuiging dat er verschil bestond tussen mensen op grond van hun huidskleur. Dat is racisme.
Maar Robert Baden-Powell dan? Die oprichter van de scouts? Heeft eigenlijk niets met racisme tegen kleuringen te maken, was wel homofoob en sympathisant van Hitler. Niet oké dus, maar geen racist.
Piet Hein was een gewoon een zeerover (zie hierover mijn correctie/aanvulling onderaan de column) die in opdracht van ons toenmalige parlement, de Portugezen overviel en een grote zak met zilver buitmaakte. Daarmee konden wij onze rol in de slavenhandel financieren. Eigenlijk zo iemand als George Floyd. Ook een crimineel die per ongeluk een heldenstatus krijgt.
Maar wat doet het met je, als je als kleurling steeds langs standbeelden loopt van mensen die jouw voorvaderen hebben geknecht, mishandeld en verhandeld. Ik begrijp wel dat je dat vervelend vindt. Maar de geschiedenis herschrijven lijkt me niet de juiste weg. We moeten ervan leren. Misschien moeten de beelden van de gekende racisten niet meer prominent buiten in een park op een sokkels staan, maar ergens in een museum waar we er gericht naar toe kunnen gaan. Voor elke school een verplicht uitje, want we hebben het niet best beschreven in onze geschiedenisboeken. We moeten er dan samen omheen gaan staan en elkaar plechtig beloven dat we dat nooit meer willen. Net zoals we dat jaarlijks op 4 en 5 mei met onze recentere geschiedenis doen.
En Piet Hein? Die mag van mij van zijn sokkel af (zie hierover mijn correctie/aanvulling onderaan de column). Of gaan we straks voor Holleeder ook een standbeeld neerzetten in het Vondelpark? Naast die van George Floyd zeker.
Blijf gezond, plunder niet en pas op met vallende beelden.
Correctie/aanvulling op Piet Hein:
Tja, hoe zit het met Piet Hein? Van diverse kanten kreeg ik de suggestie om diens rol toch nog eens tegen het licht te houden. Hij was geen racist en ook geen zeerover. Een van onze historische figuren die wel degelijk een standbeeld verdient. Gelukkig heb ik hem ook geen racist genoemd want dat was hij ook niet. Nog sterker, hij is zelf tijdelijk galeislaaf geweest. In latere brieven betuigt hij zijn medelijden met de slaven, die overigens wel door de West-Indische Compagnie (WIC), waar hij voor werkte, werden vervoerd. Niet verhandeld maar wel vervoerd.
En zijn verovering op de Spaanse ‘zilvervloot’ was geen zeeroverij, maar een opdracht van de WIC (die ik hierboven abusievelijk het parlement heb genoemd). In 1628 werden er door de WIC drie vloten op pad gestuurd naar Brazilië (met twaalf schepen), naar de Caraïben ook met twaalf schepen en Hein vertrok met 31 schepen en 4000 man met de uitdrukkelijke opdracht om de Spaanse schatvloot te onderscheppen, die vol met zilver en andere rijkdommen onderweg was naar Spanje. Nooit op één paard wedden, dacht men toen kennelijk al. Hein heeft de zilverschat nagenoeg zonder geweld in handen gekregen.
Saillant detail in het verhaal is dat deze opdracht uitdrukkelijk geheim was. Er waren echter toen ook al corrupte ambtenaren die het verhaal gelekt hadden. Zodoende zat zo’n beetje heel Europa gedurende de operatie ‘aan de buis gekluisterd’ alsof het een finale van de WK was tussen Nederland en Spanje. Door met de buit thuis te komen was Piet Hein een Nationale kampioen en verdient hij zijn standbeeld zonder bekladding.
Het is juist, wat in een van de opmerkingen op Facebook staat, dat met deze schat de 80-jarige oorlog verder gefinancierd kon worden en met het verzet van o.a. Den Bosch, het dubbeltje onze kant op liet rollen. Maar ook mede daardoor kon Nederland (of ‘De Nederlanden’) een rol spelen in het transport van slaven. Indirect heeft Piet Hein dus bijgedragen aan de mogelijkheid om slaven te vervoeren. Het is echter zoiets als elke Nederlander verantwoordelijk houden voor de CO2 uitstoot van KLM, nu wij die club deels gefinancierd hebben met belastinggeld.
Reactie plaatsen
Reacties