Tijdens de inhuldiging van de nieuwe Amerikaanse president was Amanda Gorman, een jonge zwarte dichter, uitgenodigd om voor het oog van de wereld haar gedicht ‘The Hill We Climb’ voor te dragen. Imposant was het. Een zeer getalenteerde jongedame en het maakte niet uit of ze nu blank of zwart is. Natuurlijk snap ik best dat haar huidskleur waarschijnlijk een positieve rol heeft gespeeld in de keuze voor haar. En daar is niets mis mee. Er is veel historie te corrigeren. Nog sterker, er is veel actualiteit te corrigeren.
Nog zo’n getalenteerde jongedame
Het gedicht is zo imposant dat we vinden dat er een Nederlandse vertaling moet komen. Samen met Amanda Gorman zelf, is daarbij de keuze gevallen op Marieke Lucas Rijneveld. Ook al zo’n getalenteerde jongedame, ditmaal blank. Met haar debuutroman ‘De avond is ongemak’ won ze meteen al de Booker International Prize. Zoek maar op als je die niet kent.
DeugNederland
En wat er dan gebeurt, symboliseert de hypocrisie die gaande is over alles wat zwart, minderheid of anders is. Heel deugNederland klimt in de social media pen en spreekt er schande van dat er niet voor een zwarte vertaler of vertaalster is gekozen. Och arme Marieke Lucas Rijneveld. Wat kan zij anders doen dan heel schuldig over haar imperialistische huidskleur, de opdracht teruggeven. Elke andere reactie zou haar veel discriminatieschade opleveren. Er zou niets mis zijn met een andere, zwarte vertaler, maar waarom is dat een verplichting? Omdat Amanda Gorman zwart is? Betekent dat een zwarte schrijver alleen maar door een zwarte schrijver vertaald mag worden? Bestaat er dus een zwart privilege?
Protest van alle mensen
Laten we vooropstellen dat het terecht is dat zwarte mensen opstaan tegen discriminatie, hard of zacht, dat ze opstaan tegen de hun opgelegde achterstand vanuit het verleden. Laten we daarnaast vooropstellen dat dat protest geen zaak is van alleen gekleurde mensen, maar van alle mensen van alle kleuren. Maar dan wel gewoon open en eerlijk en niet telkens in een kramp schieten als er iets niet in het voordeel van kleur wordt gedaan. Echte correctie zou zijn dat alles kleurloos is. Maar dat is voorlopig nog een Utopie, ben ik bang.
Ouderwets bestaat niet meer
Het is tegenwoordig kennelijk niet meer mogelijk om in een TV commercial een ouderwets gezin te laten zien. Ofwel een van de ouders is gekleurd, zodat we een keurige integratie zien. Ofwel er is een homoseksueel koppel – mannen of vrouwen – zodat we de seksuele vrijheid zo lekker in beeld krijgen. De kinderen in TV commercials zijn nagenoeg nooit allemaal zwart of allemaal blank , altijd een lekker geïntegreerde mix. Misschien overdrijf ik een klein beetje.
Deugblanken
Is daar wat op tegen? Nee, eigenlijk helemaal niet. Nog sterker, het is wel prima om te laten zien hoe ver we zijn op deze gebieden. Maar we schieten door in deugen. Het helpt niet om alle historie en elke culturele gewoonte bij voorbaat schuldig te verklaren. Het helpt ook niet om als deugblanken, bij alles wat ook maar enigszins met kleur te maken heeft, bij voorbaal schuldig op de rug te gaan liggen en zo zwart mogelijk te reageren. Het helpt dus ook niet om als deugblanken Marieke Lucas Rijneveld haar opdracht te misgunnen omdat zij toevallig de verkeerde huidkleur heeft. Ook dat is discriminatie. Ze zou zich onvoldoende kunnen inleven in het zwarte gedicht. Toch gek dat de zwarte schrijfster zelf daar niet zo over denkt. Die vond Marieke wel een goede keuze. De twee jongedames vonden elkaar in iets wat ze wel gemeenschappelijk hebben, hun literaire voorkeur. Dat vonden ze belangrijker dan kleur. Niet vreemd, toch? Want het ging toch ook over het gedicht, niet over kleur.
Uit de kramp
Kunnen we alsjeblieft uit die kramp komen en proberen met elkaar in gesprek te gaan in plaats van zo onnatuurlijk proberen te deugen. Soms is de ene persoon beter dan de andere voor een bepaalde job. Ongeacht de huidskleur. Want teveel aandacht, ook als deugblanken, houdt juist de aandacht te gefocust op het onderwerp.
Blijf gezond, stem kleurloos en geniet van het lekkere weer.
Reactie plaatsen
Reacties