Vrijdag was ik bij de afscheidsdienst van de moeder van een van mijn beste vrienden. Ze had op een paar dagen na de respectabele leeftijd van vijfennegentig jaar bereikt. Dood is weliswaar definitief, maar laten we eerlijk zijn, voor zo’n leeftijd zouden veel mensen tekenen als ze konden. Ze was een geliefde echtgenote, moeder en oma geweest. Er werden mooie dingen over haar gezegd en de vele foto’s gaven een mooi beeld van de verhalen die verteld waren. Herinneringen aan oma en aan (schoon)ma. Soms met een traan en soms met een lieve lach. Een waardig afscheid, dat ze verdiende en nu dus ook kreeg.
Toch had het echte afscheid al jaren geleden plaatsgevonden. Oma had Alzheimer en had de laatste jaren geen idee meer wie haar man was, haar kinderen en haar kleinkinderen. Maar die wisten wél allemaal wie zij was. Het was een vreselijk ongelijke strijd. Eerst voor haar, toen ze langzaam begon te beseffen dat haar wereld steeds verder weggleed in een dunne mist. En die mist werd steeds dikker. Het is die strijd in de nevel die het zo oneerlijk maakt. Het besef dat je langzaam niet alleen je geheugen en je kennis kwijtraakt, maar veel meer nog, je familie, je geliefden en alles wat zo belangrijk voor je is. Het zal later zijn geweest dat haar omgeving begon in te zien dat het meer was dan af en toe even niet op een naam komen.
En dan komt de onvermijdelijke medische diagnose van Alzheimer. De onomkeerbare sloper van het geheugen. Wat kun je, als je echtgenote je steeds vaker niet meer herkent? Als je bij je moeder of je oma komt en ze weet niet meer wie je bent. De familieband bestaat dan eigenlijk nog maar van één kant. En op basis van de ene kant wordt het steeds meer medelijden, verzorging en soms zelfs verplichting. De gelijkwaardigheid bestaat niet meer.
Ik heb haar ongeveer vijfenveertig jaar gekend. Niet echt heel goed, maar goed genoeg voor een voorzichtige beschrijving en goed genoeg om haar als een vrolijke, ruimhartige moeder van mijn middelbare school vriend te herinneren. Toch hoorde ik vandaag nog een aantal eigenschappen van haar die helemaal nieuw voor mij waren. Dat is niet erg en ook wel logisch. Hoe goed ken je mensen die niet in je directe periferie zitten? Zou dat anders moeten zijn?
Natuurlijk condoleerde ik de familie en uiteraard ook de vader van mijn goede vriend, die ik ook op dezelfde manier als zijn moeder ken. Ongeveer net zo oud als zijn overleden vrouw, is hij nog scherp van geest en herkende mij direct, terwijl het jaren geleden was dat wij elkaar hadden gezien. Nog steeds een mooie, rijzige man met een brede vriendelijke glimlach. Hij heeft tegenwoordig een rolator nodig, dat is alles. Geen Alzheimer of andere akeligheden. Woont nog alleen en dat gaat prima.
Hij gaat de dagelijkse bezoekjes aan zijn vrouw missen. Ze woonden het laatste jaar niet meer samen. Wel dicht bij elkaar in de buurt gelukkig, maar haar verzorging was te intensief en dat lukte niet meer. Maar elke dag zagen ze elkaar. Hij zag zijn vrouw, zij zag een bekend gezicht. De liefde gaat door ook al wordt die dwarsgezeten door Alzheimer. Dan worden kleine momentjes belangrijk. De momentjes van herkenning. Dat je heel even wint van Alzheimer en toch weer even echt samen bent.
Voor mij was het een verhaal op afstand waar ik slechts af en toe bij betrokken was. Voldoende om bij haar afscheid te willen zijn. Meer voor de familie dan voor zijn moeder. Mijn geloof in de hemel is namelijk niet zo sterk, dus ik concentreer me liever op de wereld hier. Tijdens de serene muziek en de foto’s die voorbijkwamen, had ik alle tijd om te zien dat zijn vader verdrietig was, maar ook een beetje opgelucht, leek het wel. En wie zou hem dat kwalijk nemen, tenslotte. Ik zag kleinkinderen die een traantje wegpinkten bij de mooie herinneringen aan een lieve oma die hen zo grenzeloos had verwend. En ik zag haar kinderen die allang afscheid van haar hadden genomen en haar nu eindelijk definitief konden laten gaan. Die hun pa de rust gunden van nog een mooie tijd zonder pijn en zorgen.
Haar laatste jaren waren hard en wreed. Voor haar en voor de anderen. De onomkeerbare sloper neemt alleen en geeft niets dan leegte terug. Dan zijn mooie herinneringen het enige dat nog rest voor de familie. Helaas niet meer voor haar. Denk er maar eens over na wat je wilt als het jou overkomt.
Koester je gezondheid en pluk elke dag zolang het nog kan en maak mooie herinneringen.
Reactie plaatsen
Reacties